Στο πλαίσιο της συζήτησης οι ομιλητές κατάφεραν με ιδιαίτερα κατανοητό, προς τους ακροατές, τρόπο να συμπυκνώσουν την ακαδημαϊκή γνώση και την επαγγελματική τους εμπειρία σε ένα διάλογο γύρω από ερωτήματα, όπως «Τι συνιστά διαπολιτισμική εκπαίδευση και ο ρόλος της γλώσσας σε αυτή», «Τι σχολείο θέλουμε να έχουμε», «Γιατί το ζήτημα της συμπερίληψης δεν αφορά μόνο τους πρόσφυγες μαθητές», «Τι μπορούν να προσφέρουν οι πρόσφυγες μαθητές στο σχολείο» και «Σε τι συνίσταται ο φόβος για τον Άλλο και πώς μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε», μεταξύ άλλων.
Tην Παρασκευή, 5 Μαρτίου 2021, πραγματοποιήθηκε η διαδικτυακή συζήτηση με θέμα «Οι πρόσφυγες μαθητές στο σχολείο και την τοπική κοινωνία – Πόσο έτοιμοι είμαστε; Ποιες δυνατότητες μένουν ακόμα αναξιοποίητες;» στo πλαίσιo του έργου “Σχολεία για Όλους – Συμπερίληψη Παιδιών Προσφύγων στα Ελληνικά Σχολεία”. Ο επικεφαλής συντονιστής της ομάδας των εποπτών επιμορφωτών του προγράμματος, Άγγελος Βαλλιανάτος, συντόνισε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, ζωντανή και “ανθρώπινη” συζήτηση, η οποία μέσα από αναφορές πρακτικής εφαρμογής και βιβλιογραφικής ανασκόπησης θέλησε να αναδείξει προοπτικές στον τομέα της εκπαίδευσης μαθητών προσφύγων, μέσα από την υιοθέτηση μίας ολιστικής προσέγγισης όσον αφορά το σύγχρονο ελληνικό σχολείο. Προσκεκλημένοι ομιλητές του διαδικτυακού «στρογγυλού τραπεζιού» ήταν η Γκέλη Αρώνη, Προϊσταμένη της Μονάδας Ένταξης και Υποστήριξης των Ασυνόδευτων Ανηλίκων της Ειδικής Γραμματείας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και επόπτρια επιμορφώτρια του έργου “Σχολεία για Όλους”, ο Γιώργος Μαυρομμάτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Μειονοτικής και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης του Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης στην Προσχολική Ηλικία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, ο Γιώργος Σιμόπουλος, Σύμβουλος Εκπαίδευσης στο γραφείο της UNICEF στην Ελλάδα και η Λήδα Στεργίου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Διαπολιτισμικής Αγωγής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Με αφετηρία τον ορισμό της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και την αντίληψη αυτής ως μιας διαρκώς εξελισσόμενης εκπαιδευτικής διαδικασίας η οποία επικεντρώνεται στον ίδιο τον μαθητή και την διαφορετικότητα που ο ίδιος πρεσβεύει, θέτοντας ως στόχο την προσέγγιση των διαφορετικών πολιτισμών ως μέσο ανάδειξης αξιών και αρχών, οι συνομιλητές συζήτησαν για την ουσία της ετερότητας σε ένα δεκτικό και ανοιχτό σχολείο. Για το όραμα δηλαδή της δημιουργίας ενός σχολείου το οποίο ανήκει στους ίδιους τους μαθητές, τους γονείς αυτών, τους εκπαιδευτικούς και την τοπική κοινότητα, όπου ο καθένας φέρνει τα χαρακτηριστικά του χωρίς να κατηγοριοποιείται. «Το δεκτικό σχολείο δέχεται ότι η ετερότητα δεν είναι κάτι μακρινό, αλλά είναι διαρκώς παρούσα με πολλές μορφές, την αποδέχεται και τη συμπεριλαμβάνει για να εμπλουτιστεί», όπως εξήγησε η Λήδα Στεργίου. «Βασική προϋπόθεση είναι η προθυμία (“willingness”) να καταλάβεις και να πλησιάσεις τον Άλλο. Μετά από αυτόοι τρόποι βρίσκονται» τόνισε η Γκέλη Αρώνη. Οι συνομιλητές αναφέρθηκαν εκτενώς στο ευρύτερο κεντρικό ερώτημα αναφορικά με το «τι σχολείο θέλουμε». «Δυστυχώς, το σχολείο προσανατολίζεται σε έναν ιδανικό, μέσο μαθητή ο οποίος τελικά δεν υπάρχει. Για αυτό το διακύβευμα της συμπερίληψης αφορά όλα τα παιδιά», εξήγησε ο Γιώργος Σιμόπουλος. «Η συνθήκη του COVID-19 αποκάλυψε ακόμα περισσότερο τις ανάγκες των μαθητών όχι μόνο να μάθουν στο σχολείο αλλά να νιώσουν και να αλληλεπιδράσουν μέσα σε αυτό και όλες αυτές οι πτυχές του σχολείου χρειάζεται να αξιοποιηθούν», συμπλήρωσε.
Η αμφίδρομη σχέση μαθητών και σχολείου, καθώς και η προσέγγιση των μαθητών προσφύγων χωρίς πατερναλισμό αλλά με ίσους όρους αποτέλεσε σημαντική παράμετρο της συζήτησης. Ο Γιώργος Μαυρομάτης τόνισε ότι η παρουσία μαθητών προσφύγων μας υπενθυμίζει πώς να είμαστε άνθρωποι λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «Ο δάσκαλος είναι φορέας της γνώσης και του κόσμου, όχι φορέας δόγματος». Ζητούμενο αποτελεί η δημιουργία σχολείων υποδοχής και αποδοχής, και όχι μόνο η δημιουργία αντίστοιχων τάξεων στα σχολεία. Καθώς για τον εκπαιδευτικό που αναστοχάζεται, προσπαθεί, αλληλεπιδρά και δοκιμάζει νέους τρόπους, αυτή η επιδίωξη θα έχει μόνο οφέλη, όπως συμφώνησαν οι ομιλητές. Αυτή είναι η αρχή να «ξαναδούμε το σχολείο μέσα από διαφορετικούς φακούς» σημείωσε ο Άγγελος Βαλλιανάτος.
Σχετικά με τον ανασταλτικό παράγοντα του φόβου προς τον «Άλλο», η Λήδα Στεργίου εξήγησε ότι η επιφυλακτικότητα είναι φυσιολογική αντίδραση αλλά όταν ενταχθεί σε ένα πλαίσιο φαντασίωσης γίνεται φοβία και ψευδοθεωρία. «Εκεί χρειάζεται μια κριτική, αναστοχαστική διαδικασία, ουσιαστική επαφή και συγκρότηση σχέσης για να ξεπεραστεί» ανέλυσε, ενώ προέτρεψε: «Κάνε το επόμενο βήμα που ταιριάζει σε σένα, δώσε μια ευκαιρία στον απόλυτο ξένο, ισοδύναμο ως εχθρό, να γίνει ο «Άλλος». Υπάρχει ένα ολόκληρο πεδίο δυνατοτήτων, η ζωή είναι εδώ για να μας δείξει το δρόμο».
Οι συνομιλητές δεν παρέλειψαν να μοιραστούν ελπιδοφόρες εμπειρίες τους από το πεδίο, αποτελεσματικές εκπαιδευτικές παρεμβάσεις, θετικά παραδείγματα και συγκινητικές εμπειρίες που τους δίνουν δύναμη να κοιτούν μπροστά και να συνεχίζουν να εργάζονται. «Έχω δει το απόλυτο σκοτάδι αλλά και το απόλυτο φως» εξομολογήθηκε η Γκέλη Αρώνη σκεπτόμενη την επαγγελματική της πορεία, ενώ ο Γιώργος Σιμόπουλος τόνισε την ανάγκη δημιουργίας κοινοτήτων πρακτικής ως την απάντηση στις προκλήσεις της σημερινής εποχής. Με την ολοκλήρωση της συζήτησης, ο Γιώργος Μαυρομάτης μοιράστηκε ένα διάλογο που είχε με τη μικρή του κόρη, ως ένα συμβολικό μήνυμα προς όλους:
– Μπαμπά, που τελειώνει ο δρόμος;
– Ο δρόμος πάντα δρόμο έχει και τελειώνει εκεί που εσύ θα σταματήσεις.
Το πολυπληθές ακροατήριο συμμετείχε ενεργά με την υποβολή ερωτήσεων, σχολίων και την θετική ανατροφοδότηση μέσα από την πλατφόρμα zoom, συμβάλλοντας στη ζεστή ατμόσφαιρα, και την αίσθηση μιας ψηφιακής μεν αλλά αλληλεπιδρούσας δε κοινότητας, κινητοποιημένης από το όραμα της δημιουργίας ενός δημοκρατικού και συμπεριληπτικού προς όλους τους μαθητές σχολείου.
Η μαγνητοσκοπημένη διαδικτυακή συζήτηση, διάρκειας 90 λεπτών, είναι διαθέσιμη με ελεύθερη πρόσβαση στο youtube κανάλι του EWC. Στo πλαίσιo του έργου “Σχολεία για Όλους – Συμπερίληψη Παιδιών Προσφύγων στα Ελληνικά Σχολεία” θα ακολουθήσει μια σειρά από επόμενες διαδικτυακές εκδηλώσεις.